Madera, wyspa wiecznej wiosny, to raj dla miłośników pieszych wędrówek. Położona na Oceanie Atlantyckim, zachwyca różnorodnością krajobrazów – od stromych klifów i górskich szczytów po bujne lasy wawrzynowe wpisane na listę UNESCO. System unikatowych szlaków pieszych, zwanych lewadami, które pierwotnie służyły jako kanały nawadniające, dziś stanowi jedną z największych atrakcji wyspy. Każdy z nich prowadzi przez zachwycające krajobrazy, oferując niezapomniane widoki i bliski kontakt z wyjątkową przyrodą. W tym przewodniku przedstawię najpiękniejsze szlaki piesze na Maderze, ze szczególnym uwzględnieniem magicznego lasu wawrzynowego, oraz praktyczne wskazówki, które pomogą w planowaniu niezapomnianych wędrówek po tej niezwykłej wyspie.
Las wawrzynowy Madery – skarb UNESCO
Las wawrzynowy Madery, znany jako Laurisilva, to prawdziwy żywy skarb przyrodniczy. Zajmuje około 20% powierzchni wyspy i stanowi największy zachowany obszar pierwotnego lasu wawrzynowego na świecie. W 1999 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na swoją unikatową wartość przyrodniczą i naukową.
Laurisilva to relikt lasów, które w epoce trzeciorzędu (około 15-40 milionów lat temu) porastały znaczne obszary południowej Europy i basenu Morza Śródziemnego. Zmiany klimatyczne doprowadziły do ich wyginięcia na kontynencie, jednak łagodny klimat Madery pozwolił im przetrwać. Dziś las wawrzynowy stanowi dom dla wielu endemicznych gatunków roślin i zwierząt, które nie występują nigdzie indziej na świecie.
Wędrówka przez las wawrzynowy to prawdziwa podróż w czasie. Bujne paprocie, mchy delikatnie oplatające pnie drzew, majestatyczne wawrzyny maderskie oraz dostojny starodrzew tworzą mistyczną, niemal baśniową atmosferę. Wilgotne powietrze, mgły snujące się pomiędzy koronami drzew i wszechobecna intensywna zieleń sprawiają, że spacer lewadami przecinającymi las wawrzynowy pozostaje w pamięci na długie lata.
Ciekawostka: Nazwa „laurisilva” pochodzi od łacińskiego „laurus” (wawrzyn) i „silva” (las). Głównym gatunkiem drzewa w tym ekosystemie jest wawrzyn kanaryjski (Laurus azorica), który może osiągnąć wysokość nawet 40 metrów!
Najpiękniejsze lewady przecinające las wawrzynowy
Lewady to unikatowy system kanałów nawadniających, budowanych na Maderze od XV wieku w celu transportu wody z wilgotnej północy na suchsze południe wyspy. Dziś stanowią one sieć malowniczych szlaków turystycznych o łącznej długości ponad 2000 km. Oto najpiękniejsze z nich, przecinające tereny lasu wawrzynowego:
Levada do Caldeirão Verde
Ten malowniczy szlak o długości około 13 km (w obie strony) rozpoczyna się w Queimadas i prowadzi przez jedne z najpiękniejszych fragmentów lasu wawrzynowego. Trasa wiedzie wzdłuż lewady, przez kilka tuneli (warto mieć latarkę) i oferuje spektakularne widoki na rozległą dolinę. Punktem kulminacyjnym jest wodospad Caldeirão Verde – „zielony kocioł”, otoczony bujną, szmaragdową roślinnością. Szlak jest umiarkowanie trudny, z kilkoma wąskimi fragmentami, ale dostępny dla większości turystów o przeciętnej kondycji.
Levada das 25 Fontes i Levada do Risco
To dwie połączone lewady tworzące jedną z najpopularniejszych tras na Maderze. Szlak rozpoczyna się w Rabaçal i prowadzi do spektakularnego miejsca z 25 źródłami (25 Fontes) oraz imponującego wodospadu Risco. Trasa o długości około 11 km (w obie strony) oferuje niezapomniane widoki na las wawrzynowy i głębokie doliny. Krystalicznie czysta woda spływająca po skałach porośniętych mchem tworzy magiczny krajobraz, który zachwyca każdego odwiedzającego. Poziom trudności jest umiarkowany, a szlak dobrze oznakowany.
Levada do Rei (Lewada Króla)
Ta stosunkowo łatwa lewada, rozpoczynająca się w Santanie, prowadzi przez jedne z najlepiej zachowanych fragmentów lasu wawrzynowego. Trasa o długości około 10 km (w obie strony) jest idealna dla mniej doświadczonych piechurów lub rodzin z dziećmi. Szlak wiedzie wzdłuż rzeki Ribeiro Bonito, oferując spokojne widoki na bujną roślinność i urokliwe małe wodospady. Spacerując tą trasą, masz wrażenie, jakbyś znalazł się w zaczarowanym lesie z baśni.
Levada do Furado
Szlak o długości około 11 km łączy Ribeiro Frio z Portela i prowadzi przez serce lasu wawrzynowego. Trasa oferuje zapierające dech w piersiach widoki na dolinę Faial i północne wybrzeże wyspy. Jest to szlak o umiarkowanej trudności, z kilkoma wąskimi odcinkami, ale rekompensuje to pięknymi panoramami i bogatą florą. Szczególnie urzekające są punkty widokowe, z których można podziwiać majestatyczne góry wyspy oraz bezkres oceanu na horyzoncie.
Praktyczne wskazówki przed wyruszeniem na szlak
Przygotowanie do wędrówki po szlakach Madery wymaga pewnej wiedzy i odpowiedniego ekwipunku. Oto najważniejsze wskazówki, które pomogą ci bezpiecznie i komfortowo odkrywać piękno wyspy:
Odpowiednie obuwie to absolutna podstawa. Na pytanie „jakie buty na Maderę?” odpowiedź jest jednoznaczna – potrzebujesz wodoodpornych butów trekkingowych z dobrą przyczepnością. Nawierzchnia lewad bywa śliska, szczególnie po deszczu, a niektóre szlaki prowadzą przez błotniste odcinki. Inwestycja w dobre buty to inwestycja w swoje bezpieczeństwo i komfort.
Sprawdź pogodę przed wyruszeniem na szlak. Pogoda na Maderze może zmieniać się bardzo dynamicznie, zwłaszcza w górach. Nawet w słoneczny dzień warto mieć ze sobą lekką kurtkę przeciwdeszczową. Pamiętaj, że w lesie wawrzynowym często występują mgły i wyższa wilgotność, co może zaskoczyć nieprzygotowanych turystów.
Zabierz wystarczającą ilość wody i przekąsek. Na większości szlaków nie ma możliwości uzupełnienia zapasów. Minimum 1,5 litra wody na osobę to rozsądne minimum na średniej długości trasę. Energetyczne przekąski, takie jak orzechy, suszone owoce czy batony zbożowe, pomogą utrzymać poziom energii podczas wędrówki.
Kij trekkingowy może być bardzo pomocny, szczególnie na bardziej wymagających szlakach lub przy problemach z kolanami. Zapewnia dodatkową stabilność na nierównym terenie i odciąża stawy podczas zejść.
Latarka czołowa jest niezbędna na szlakach prowadzących przez tunele (np. Levada do Caldeirão Verde). Niektóre tunele mają kilkaset metrów długości i są całkowicie pozbawione oświetlenia.
Mapa lub aplikacja z trasami pomoże ci się nie zgubić. Choć większość popularnych lewad jest dobrze oznakowana, warto mieć ze sobą mapę lasu wawrzynowego Madery lub aplikację z trasami działającą offline. Lokalne punkty informacji turystycznej oferują szczegółowe mapy szlaków.
Ważna informacja: Nigdy nie wybieraj się na szlaki w pojedynkę bez powiadomienia kogoś o swoich planach. Zasięg telefoniczny w niektórych częściach wyspy, szczególnie w głębokich dolinach, może być ograniczony.
Planowanie trasy – praktyczne informacje
Planując wędrówki po szlakach Madery, warto wziąć pod uwagę kilka praktycznych aspektów:
Transport publiczny na Maderze jest dość dobrze rozwinięty, ale nie dociera do wszystkich punktów startowych szlaków. Najbardziej popularne lewady są obsługiwane przez autobusy, jednak częstotliwość kursów może być ograniczona, szczególnie w weekendy. Alternatywą jest wynajęcie samochodu, co daje większą elastyczność i pozwala dotrzeć do mniej uczęszczanych, ale równie pięknych szlaków.
Czas przejścia podawany w przewodnikach często nie uwzględnia przerw na odpoczynek, fotografowanie i podziwianie widoków. Planując wycieczkę, dodaj co najmniej 30% do sugerowanego czasu, aby móc w pełni cieszyć się przyrodą i nie spieszyć się podczas wędrówki.
Trudność szlaków jest różnie klasyfikowana w różnych źródłach. Generalnie lewady są stosunkowo łatwe pod względem przewyższeń (prowadzą zwykle poziomo), ale mogą mieć wąskie odcinki z ekspozycją lub wymagające przejścia przez tunele. Jeśli cierpisz na lęk wysokości, sprawdź wcześniej opisy konkretnych tras.
Najlepszy okres na wędrówki to wiosna (kwiecień-czerwiec) i wczesna jesień (wrzesień-październik), kiedy temperatury są przyjemne, a opady mniejsze. Lato może być zbyt gorące na dłuższe trasy, a zimą (choć łagodną na Maderze) zdarzają się intensywniejsze opady, które mogą powodować zamknięcie niektórych szlaków ze względów bezpieczeństwa.
Ochrona przyrody i odpowiedzialna turystyka
Las wawrzynowy Madery to bezcenny ekosystem, który wymaga naszej ochrony. Jako odpowiedzialni turyści powinniśmy przestrzegać kilku zasad:
- Trzymaj się wyznaczonych szlaków – schodzenie z nich może prowadzić do erozji gleby i niszczenia wrażliwej roślinności, która regeneruje się bardzo wolno.
- Nie zbieraj roślin ani ich części – wiele gatunków w lesie wawrzynowym to endemity, występujące tylko na Maderze, często objęte ścisłą ochroną.
- Zabieraj swoje śmieci ze sobą – nie pozostawiaj żadnych odpadów na szlaku, nawet tych pozornie biodegradowalnych, jak skórki owoców.
- Szanuj ciszę – las wawrzynowy to dom dla wielu gatunków ptaków i innych zwierząt, które są płochliwe i wrażliwe na hałas. Cisza pozwala też w pełni doświadczyć magicznej atmosfery tego miejsca.
- Respektuj lokalne przepisy i ewentualne ograniczenia dostępu do niektórych obszarów, szczególnie po intensywnych opadach, kiedy wzrasta ryzyko osunięć ziemi.
Odkrywanie lasu wawrzynowego Madery to niezapomniana przygoda, która pozwala zanurzyć się w prehistorycznym ekosystemie. Wędrówki lewadami to nie tylko aktywność fizyczna, ale także podróż przez historię przyrodniczą naszej planety. Odpowiednie przygotowanie, szacunek dla natury i otwartość na nowe doświadczenia sprawią, że twoja wyprawa na szlaki Madery pozostanie w pamięci jako jedno z najpiękniejszych wspomnień podróżniczych. Pozwól sobie na zanurzenie się w tym zielonym raju, wsłuchaj się w szum wodospadów i odgłosy lasu, a odkryjesz prawdziwą esencję „wyspy wiecznej wiosny”.
O autorze
